Investing.com – Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), ABD Başkanı Donald Trump’ın uygulamaya koyduğu ya da potansiyel olarak devreye alacağı gümrük tarifelerinin, 2025 yılında küresel ticarette %0,2 ila %1,5 arasında bir daralmaya neden olabileceği uyarısında bulundu. Çarşamba günü yayımlanan küresel ticaret görünüm raporunda, ticaret politikalarındaki belirsizliğin dünya ekonomisi üzerinde “ciddi olumsuz etkiler” yaratabileceği kaydedildi.
Örgütün temel senaryosuna göre küresel mal ticareti hacminin 2025 yılında %0,2 oranında düşmesi bekleniyor. Ancak karşılıklı tarifelerin yeniden yürürlüğe girmesi ve ticaret politikası belirsizliğinin artması durumunda, bu daralmanın %1,5’e kadar çıkabileceği değerlendiriliyor. DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, özellikle ABD ile Çin arasındaki ekonomik “ayrışma” sürecinin kendisini derinden endişelendirdiğini belirtti.
Küresel büyümeye darbe: GSYİH 0,6 puan düşebilir
DTÖ raporunda, söz konusu tarifelerin küresel gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH) üzerinde de doğrudan etkisi olacağı ifade edildi. Bu kapsamda, dünya ekonomisinin %0,6 daha az büyüyeceği tahmin ediliyor. Eğer Temmuz ayında ABD’nin şu an askıya alınmış olan ek vergileri yürürlüğe girerse bu zarar daha da büyüyebilir. DTÖ ekonomistlerinin değerlendirmesine göre bu senaryo, dünya ticaretinde ek %0,6’lık bir düşüş yaratabilir.
Merchandise trade (mal ticareti) tanımı doğrultusunda hazırlanan rapora göre, dünya çapında mal ticareti 2025’te %0,2 oranında daralacak ve eğer riskler gerçekleşirse bu oran %1,5’e ulaşabilecek. Bu düşüş, 2024 yılında kaydedilen %2,9’luk büyüme performansının ardından ciddi bir gerilemeyi temsil ediyor. Ayrıca, hizmetler ticareti de zayıf talepten etkilenecek; küresel hizmet ticareti büyümesinin 2025’te %4, 2026’da ise %4,1 olması bekleniyor. Bu rakamlar sırasıyla %5,1 ve %4,8 olan önceki tahminlerin altında.
Kuzey Amerika’da sert düşüş: Ticarette %12,6’lık daralma bekleniyor
DTÖ’nün bölgesel tahminlerine göre ticarette en büyük düşüşün Kuzey Amerika’da yaşanması bekleniyor. 2025 yılı boyunca Kuzey Amerika ihracatının %12,6 oranında azalacağı öngörülüyor. Raporda, bu bölgedeki negatif eğilimin küresel ticaret büyümesini %1,7 puan aşağı çekeceği belirtildi. Buna karşılık, Asya ve Avrupa’nın küresel ticarete katkısı pozitif kalacak ancak katkı oranlarının belirgin şekilde gerileyeceği tahmin ediliyor. Özellikle Asya’nın ticaret büyümesine olan katkısı %1,2’den %0,6’ya düşecek.
DTÖ ayrıca ticaret politikalarının sık değişmesi nedeniyle firmaların yatırım ve üretim kararlarında temkinli davrandığını, bunun da ticari hacimleri baskıladığını ifade etti. Ticaret politikası belirsizliklerinin (TPU) geniş bir alana yayılması durumunda, küresel GSYİH’deki kaybın mevcut senaryoya göre neredeyse iki kat artarak %1,3 oranına ulaşabileceği öngörülüyor.
Çin ve gelişmekte olan ülkeler için fırsatlar ve riskler
ABD’nin Çin’den yapılan ithalatı sınırlandırması, bazı alanlarda Çin’in diğer bölgelere olan ihracatını artırmasına yol açabilir. DTÖ tahminlerine göre, özellikle tekstil, hazır giyim ve elektronik ekipman gibi sektörlerde Çin’in Kuzey Amerika dışındaki pazarlara ihracatı %4 ila %9 oranında artabilir. Bu durum, Çin açısından kısmi bir telafi niteliğinde olabilir.
Öte yandan DTÖ uzmanları, ABD ithalatındaki bu boşluğu en az gelişmiş ülkelerin doldurabileceğini ifade ediyor. Örneğin, Endonezya gibi gelişmekte olan ülkeler için yeni pazar fırsatları doğabilir. Ancak yüksek oranlı gümrük tarifeleri (örneğin %32’ye kadar çıkabilen tarifeler), bu ülkelerin dış ticaret gelirleri üzerinde olumsuz etki yaratabilir.
Hizmetler ticaretinde büyüme tahminleri aşağı yönlü revize edildi
Raporda ayrıca ticaretin sadece mallarla sınırlı olmadığı, hizmetler sektörünün de karmaşık ve bütünleyici bir yapıya sahip olduğu belirtildi. Tarifelere aracılık eden ve dolaylı etkilerle karşılaşan taşımacılık ve lojistik hizmetlerinin zayıflayacağı ve küresel hizmetler ticaretini baskılayacağı ifade edildi.
2024’te %6,8 büyüme kaydeden küresel hizmetler ticaretinin, 2025’te sadece %4, 2026’da ise %4,1 büyümesi bekleniyor. Bu oranlar, önceki projeksiyonlarla kıyaslandığında kayda değer bir yavaşlamaya işaret ediyor. DTÖ, bu sürecin özellikle gelişmekte olan ekonomilerde istihdam, büyüme potansiyeli ve döviz gelirleri üzerinde baskı yaratma potansiyeline dikkat çekiyor.
Genel değerlendirme ve uyarı
DTÖ raporunun genel çerçevesi, ticaret politikaları konusunda istikrarlı ve öngörülebilir bir çerçevenin olmamasının küresel ticaret hacmini olumsuz etkilediği yönünde. Raporun yürütücülerine göre, pandemi sonrası toparlanma süreciyle birlikte 2025’in başlarında olumlu beklentiler konuşuluyordu. Ancak siyasi tercihlerin ve ticaret politikalarındaki dalgalanmaların bu trendi tersine çevirdiği belirtiliyor.
DTÖ’nün 1995 yılından bu yana küresel serbest ticaretin kuralları ve anlaşmalarının çerçevesini belirlediği, 166 üye ülkesiyle ticaretin kurumsal yapısını oluşturduğu vurgulanırken; şu anki durumun dünya ticaretinde köklü bir yavaşlamayı beraberinde getirebileceği uyarısı yapıldı. 2026’da toparlanma başladıktan sonra bile bu şokların etkisinin uzun süre devam edebileceği belirtiliyor.
